Sobór Świętej Trójcy
Sobór jest uważany za architektoniczną perłę regionu i architektury sakralnej w Polsce. Decyzję o jego budowie podjęto w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Do tego czasu prawosławni modlili się w drewnianej cerkwi św. Mikołaja. 14 kwietnia 1973 roku położono kamień węgielny pod budowę nowej cerkwi o tysiącu metrach kwadratowych powierzchni, dwóch kondygnacjach, siedmiu ołtarzach, salach katechetycznych na dwieście osób. Wysokość świątyni – wraz z krzyżem – sięga 50 metrów.
Nad budową czuwał ówczesny proboszcz hajnowskiej, wtedy jedynej, parafii, o. Antoni Dziewiatowski, służący w tym mieście od 1951 roku. Nazywano go wielkim budowniczym albo wielkim jałmużnikiem, jako że niestrudzenie poszukiwał pieniędzy na budowę. O. Antoni nie tylko zgromadził środki finansowe, ale ludzi, którzy zaangażowali się w budowę.
Autorem projektu soboru jest architekt prof. Aleksander Grygorowicz z Poznania. Stworzył wizję budowli wspartej na czterech żelbetonowych kolumnach: dodatkowych dwóch wspierających chór, o średnicy jednego metra każda, przykrytej stożkiem zwieńczonym kopułą. W odległości kilkunastu metrów od świątyni zaprojektowano dzwonnicę połączoną z nią arkadą. Projekt spotkał się z powszechnym uznaniem. Jedni fachowcy wskazywali na inspirację pracami wielkiego twórcy współczesnej architektury Le Corbusiera, inni na związki ze staroruskim typem cerkwi słupowych. Twórca mógł się tu inspirować rysunkami Jerzego Nowosielskiego.
W 1982 roku budowę cerkwi zakończono. Wystrój świątyni, w przypadku cerkwi prawosławnej specjalistyczny i czasochłonnym, trwał kolejne lata.
Cerkwie są zorientowane, czyli ołtarz znajduje się we wschodniej części świątyni.
Prezbiterium oddzielone jest od nawy ścianą z ikon, czyli ikonostasem, z drzwiami pośrodku (zwanymi Królewskimi Wrotami – cs. Царские Врота) i dwoma mniejszymi po bokach, zwanymi diakońskimi. Przez pierwsze wnoszony jest Król Chwały w postaci Świętych Darów. Po prawej stronie Królewskich Wrót umieszczana jest zawsze ikona Zbawiciela, po lewej Matki Bożej. Górny rząd zajmują ikony największych świąt roku liturgicznego.
Główny ikonostas w hajnowskim soborze wyróżnia misternie wykonane ceramiczne obramowanie ikon i drzwi.
Prezbiterium, w którym znajduje się ołtarz, to najważniejsza część świątyni. Tu sprawowana jest Eucharystia. Do ołtarza wchodzić mogą jedynie kapłani oraz mężczyźni i chłopcy asystujący przy Liturgii. W centralnej części umieszczony jest prestoł – ołtarz, a na nim Darochranitielnica (łac. Tabernakulum), w której przechowywane są Święte Dary. Przed nią Ewangelia i krzyż.
Ściany i sklepienia cerkwi wraz z kopułą pokrywane są polichromią. W hajnowskim soborze twórcą polichromii jest Grek Dymitrios Andonopulos. Tworzył je w latach 1986-1990. Pozostawił wizerunki Chrystusa, Bogarodzicy, aniołów, świętych i przedstawienia biblijne. Swoją pracę traktował jako ofiarę na rzecz hajnowskiej parafii. Polichromia nawiązuje do wzorów późnobizantyńskiego XIV-wiecznego malarstwa okresu Paleologów.
Centralną przestrzeń cerkwi wypełnia panikadiło, czyli żyrandol, wykonany według projektu Aleksandra Grygorowicza w kształcie równoramiennego krzyża greckiego, ozdobionego witrażami Bogarodzicy i świętych. To jedyne w Polsce panikadiło o takiej formie.
Witraże, rzadko spotykane w prawosławnych świątyniach, zdobią też nieregularnie rozmieszczone okna. Zaprojektował i je wykonał prof. Adam Stalony-Dobrzański, wybitny witrażysta i liternik z Krakowa.
W hajnowskim soborze znajduje się siedem ołtarzy. Główny poświęcony jest Świętej Trójcy. W nawie północnej jest też ołtarz poświęcony ikonie Matki Bożej Nieoczekiwana Radość (cs. Nieczajannaja Radost’), odgrodzony od nawy jednorzędowym ikonostasem. Tu sprawuje się w niedziele poranne Liturgie. Na górnym poziomie znalazło też miejsce baptysterium, poświęcone lokalnym świętym. Jego ściany pokrywają polichromie z wizerunkami między innymi św. Cyryla z Turowa, św. Eufrozyny Potockiej. Na środku wyłożona jest ikona św. męczennika dzieciątka Gabriela, świętego z Podlasia.
W dolnej części soboru umiejscowione są trzy ołtarze. Największy z nich poświęcony jest św. Mikołajowi. Na prawo od niego znajduje się niewielki ołtarz św. Barbary, na lewo ku czci św. Antoniego Pieczerskiego. Tu – w krypcie – po śmierci spoczęło ciało niestrudzonego budowniczego soboru o. Antoniego Dziewiatowskiego. Ostatni, siódmy ołtarz znajduje się pod dzwonnicą i jest poświęcony św. Pantelejmonowi.
Ołtarz główny soboru i świątynię wyświęcono 11 października 1992 roku.